Jakie zgody musi podpisać pacjent w gabinecie fizjoterapeuty?

Praca fizjoterapeuty wymaga nie tylko nieprzeciętnej znajomości wiedzy medycznej, lecz także wiedzy o przepisach prawnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz świadczeniem usług medycznych.

Jakie zgody musi uzyskać fizjoterapeuta?

Wiele wątpliwości budzi obecnie kwestia prawnego poszanowania woli pacjenta. Fizjoterapeuta prowadzący własną praktykę zawodową (a nawet pracujący w szpitalu) przed świadczeniem usług medycznych musi uzyskać liczne zgody pacjenta, a przede wszystkim zgodę na sam zabieg oraz zgodę na przetwarzanie danych.

Fizjoterapeuta jest zobowiązany uzyskać zgodę na przetwarzanie danych (tzw. „zgodę RODO”) w następujących sytuacjach:
- kiedy zebrane dane nie są niezbędne do wykonania umowy/spełnienia obowiązku nałożonego innymi przepisami prawa (min. prowadzenie dokumentacji medycznej),
- kiedy zebrane dane mają być użyte w celu innym niż realizacja umowy, np. w celach marketingowych lub naukowych.

Innymi słowy, jeśli zbieramy od pacjentów wyłącznie te dane osobowe, które w przypadku wykonywania świadczeń medycznych są wymagane przez prawo (np. przez Ustawę o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, w której znajduje się zapis o obowiązkowych elementach danych pacjenta w dokumentacji medycznej), nie musimy nikogo pytać o zgodę na ich przetwarzanie. W innym przypadku uzyskanie stosownej zgody będzie już od nas wymagane. Jak taka zgoda powinna wyglądać?

RODO w pracy fizjoterapeuty

Przepisy odnoszące się do RODO nie nakładają obowiązku uzyskiwania zgody w formie pisemnej. Może zostać ona udzielona także w formie ustnej lub poprzez wyraźne działanie pacjenta (np. zaznaczenie odpowiedniego okienka w systemie informatycznym).

Zapytanie o zgodę na przetwarzanie musi być jasne, przejrzyste i sformułowane odrębnie w odniesieniu do poszczególnych celów przetwarzania danych. Wyrażona zgoda musi być poprzedzona spełnieniem przez fizjoterapeutę szeregu obowiązków min. w przypadku RODO - podaniem tożsamości administratora oraz zamierzonych celów przetwarzania danych.

Dla przyszłych celów dowodowych, w przypadku ewentualnych oskarżeń o naruszenie RODO, zalecam możliwie częste zbieranie zgody pacjenta w formie, która pozwala na jej utrwalenie, np. pisemnie lub za pośrednictwem formularzy elektronicznych.

Warto podkreślić, iż z samej natury świadczonych usług zdrowotnych fizjoterapeuci przetwarzają także dane należące do kategorii tzw. danych wrażliwych, do których zaliczamy m.in. informacje o stanie zdrowia. Dopuszcza się przetwarzanie w/w danych wrażliwych, jeżeli:
- odrębne przepisy prawa zezwalają na ich przetwarzanie lub
- jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia lub interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby, lub dane takie zostały upublicznione przez osobę, której dotyczą.

Ponadto fizjoterapeuta (zarówno prowadzący własną praktykę, jak i pracujący w szpitalu) przed każdym zabiegiem medycznym jest zmuszony uzyskać świadomą zgodę pacjenta na zabieg. Należy pamiętać, iż aby zgoda pacjenta była świadoma, musi być poprzedzona udzieleniem mu dokładnej i zrozumiałej informacji o udzielanym świadczeniu zdrowotnym, tj. o jego przebiegu oraz ewentualnym związanym z nim ryzyku.

Co do zasady, każdy pacjent udziela zgody indywidualnie. Wyjątek stanowią osoby ubezwłasnowolnione i małoletnie (poniżej lat 16), w przypadku których zgody udzielają ich przedstawiciele ustawowi. Ponadto w przypadku małoletnich, którzy ukończyli lat 16, oraz osób ubezwłasnowolnionych częściowo, konieczne jest uzyskanie zgody zarówno ich, jak i ich przedstawicieli.

Zabiegi tzw. „zwykłe”, które nie stwarzają podwyższonego ryzyka dla pacjenta, nie wymagają uzyskania zgody pisemnej. W przypadku zabiegów operacyjnych oraz innych świadczeń narażających pacjenta na podwyższone ryzyko, przepisy prawa bezwzględnie nakazują uzyskanie od pacjenta zgody w formie pisemnej lub w przypadku wyrażenia zgody za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta. W takiej sytuacji wymagana jest forma dokumentowa (dokument pozwalający ustalić osobę wyrażającą zgodę, nawet bez jej własnoręcznego podpisu).

Mimo wszystko rekomenduję możliwie częste pobieranie od pacjentów zgody w formie pisemnej lub elektronicznej przed udzieleniem zabiegu medycznego. W przypadku wystąpienia komplikacji lub ewentualnego wytoczonego przez pacjenta procesu sądowego, potwierdzenie zgody pacjenta na zabieg może stanowić ważny dowód świadczący na korzyść fizjoterapeuty.